Verslag van bezoek aan Ghana door Afke (Januari 2012)

Van 8-28 december zijn Afke en Muriëlle naar Ghana geweest. Ze zitten beide in het bestuur van stichting Basic Care Ghana. Hun belangrijkste doel was een bezoek namens de stichting. Het was al weer jaren geleden dat er iemand van het betuur geweest was. Ze zijn – uiteraard – op eigen kosten geweest. Het is niet eenvoudig om van 3 weken Ghana een indruk weer te geven. Toch probeert Afke hieronder een paar impressies met jou, als lezer, te delen.

Het weer
Ach laat ik maar op zijn Nederlands over ‘het weer’ beginnen… Het was droge tijd. Het regent in noord Ghana van eind april tot in oktober en daarna is het gewoon droog. Nu waren de regens ook nog een maand eerder gestopt dus het landschap deed al dor aan. Bovendien was het volop Harmatan: droge wind die vanuit de woestijn waait met heel veel stof in de lucht. Stof, stof en nog eens stof. Overdag was het tussen de 35 en 40 graden. ‘s Nachts koelde het af tot onder de 20 graden. De lokale bevolking klaagde dat het zo koud was… ja, iets over je heen ‘s nachts was prettig. Maar het was komisch om mensen met ijsmutsen, sjaals om, en dikke truien aan te zien lopen in de ochtend. Een bijeenkomst voor blinde mensen en begeleiders was vertraagd omdat het juist die nacht heel erg koud was geweest. Inloop vanaf 10.00 uur, maar de meeste mensen kwamen na 12.00 uur: It’s too cold this morning! zo luidde het excuus.

Landbouw
In het noorden van Ghana probeert men voedsel te verbouwen. Zodra de eerste regen valt (eind april) breekt de hectiek los van ploegen en zaaien. Nu in december worden de laatste producten van het land geoogst. Men was nog bezig met het oogsten van de rijst en de yams: onze aardappel. De maïs was geoogst. Maar omdat er minder regen was gevallen, was de opbrengst van het land een stuk minder. Als de maïs net geoogst is gaan de prijzen van een zak maïs naar beneden. De prijs wordt dan normaalgesproken ongeveer 40 Ghana cedis (20 euro). In de loop van de droge tijd stijgen de prijzen onder normale omstandigheden langzaam naar 60-70 Ghana cedis (30-35 euro). Nu is de prijs na de oogst niet naar beneden gegaan en is de prijs 60 cedis (30 euro). In het noorden is maïs het belangrijkste voedingsproduct, vergelijkbaar met onze aardappel. Ook worden er pinda’s verbouwd en daarvan is de opbrengst ook een stuk minder dan vorige jaren. Een ander gevolg van de vroege stop van de regen is de geringe watervoorraad: de opslagtanks die velen bij hun huis hebben zijn maar voor 60 % gevuld. De eerste waterdam is binnen een maand droog. Velen vrezen de lange droge tijd met weinig water en hoge voedselprijzen.

Tamale
Ondanks het feit dat we als gezin nog maar drie jaar geleden in Ghana waren, vielen er flinke verschillen op. Tamale deed me voor het eerst denken aan de twee andere grote steden in Ghana, Accra en Kumasi. Het is heel druk geworden: zoveel auto’s, brommers en fietsen. Wat helemaal nieuw was, was de introductie van de zogenaamde motorking’s. Dit zijn brommers met een bak op twee wielen aan de motor vast. Ze doen ergens denken aan de riksja’s in India. In Tamale worden ze gebruikt voor het vervoer van goederen, alhoewel er natuurlijk altijd ook (veel) mensen meerijden. In Tamale staan nu 7 werkende verkeerslichten op een rij. Hoognodig, anders kom je niet door de stad heen… want verkeersregels worden vrij geïnterpreteerd. Stoppen voor een zebrapad is levensgevaarlijk: grote kans dat er iemand niet op let en op je knalt. Daarnaast werken bij veel auto’s en vrachtauto’s de richtingaanwijzers niet, je moet dus altijd alert zijn op de arm van de chauffeur of bijrijder die ineens uitgestoken wordt, of dat de auto afremt, of ineens naar de linkerkant gaat, om af te slaan.

Shekhinah clinic
Het werk in dit bijzondere ziekenhuis raakt mij elke keer weer heel diep. Ik ben nog steeds heel blij dat ik hier jaren als vrijwilliger heb mogen werken. Shekhinah betekent letterlijk ‘Gods aanwezigheid’. En zo ervaar ik dat inderdaad elke keer weer; letterlijk ervaar ik hier voor mezelf iets van Gods aanwezigheid: dit is een plek waar ieder mens – wie hij/zij ook is – mag zijn zoals zij/hij is, met alle gebrokenheid die daar vaak bij hoort. Dr. David Abdulai heeft ooit aan God beloofd zijn leven in te zetten voor zijn medemens. Hij vertrouwt er dag in dag uit op dat God hem voorziet in wat hij voor de mensen die op zijn weg komen nodig heeft. Bij deze mensen horen veel mensen die letterlijk helemaal niemand hebben. Familiebanden zijn in Ghana tot op de dag van vandaag zeer sterk. Maar mensen met psychische problemen, HIV positieven en getraumatiseerde mensen worden vaak verstoten door hun familie. Juist voor hen wil dr. David een helper zijn. Laar ik daar iets meer over vertellen aan de hand van enkele voorbeelden.

Deaf&dumb 1 en 2
Het klinkt wat raar, maar zo worden ze door iedereen genoemd: deaf&dumb 1 en 2. Het zijn twee doofstomme vrouwen van ongeveer 55-60 jaar. Er bleek geen familie meer te achterhalen en tot op vandaag weet niemand waar ze vandaan komen en hoe ze heten. Toen dr. David ze aantrof waren ze zeer verwaarloosd en in slechte conditie. Deaf&dumb 1 en 2 hebben een plekje gekregen op het terrein van de kliniek en ze eten mee. Wat nog belangrijker is, is het feit dat de beide vrouwen een eigen taak hebben gekregen in het werk. Samen behoren ze tot de trouwste en meest hardwerkende vrouwen van het voedselprogramma. Ze stralen wilskracht en plezier uit nu zij een belangrijke taak hebben. Samen hebben ze bovendien heel veel lol.

Vrouw zonder naam
Een vrouw zonder naam werd 3 jaar geleden met een beenbreuk bij dr. David afgeleverd. De botbreuk werd gespalkt en na 2 maanden kon zij weer lopen. De eerste tijd sprak ze niet, maar ineens begon ze te praten. Helaas heeft tot op heden nog niemand verstaan wat zij zegt. Echter, nadat de vrouw genezen was en weer kon lopen, is zij begonnen anderen te verzorgen. Iedere dag is zij het zonnetje in huis voor haar medebewoners. Zij verzorgt onder meer een aantal mensen die incontinent zijn. Ze doet dat alsof het haar eigen familie is, wat heel bijzonder is in Ghana. Ze werkt hard voor haar ‘familie’ en is heel attent. Zo mooi om haar bezig te zien. Ik heb regelmatig een tijdje bij haar gezeten en geprobeerd te luisteren naar haar verhalen; niet dat ik haar verstond, maar gewoon bij haar zitten en luisteren was genoeg.

Man met lepra uit Togo.
Hij is door zijn familie verstoten maar heeft nu eindelijk rust gevonden op deze plek. Hij geniet, zo vertelde hij, van alle aandacht en zorg die hij krijgt op zijn oude dag. Omdat zijn handen door lepra aangetast zijn kan hij niet meer werken maar hij straalt zoveel rust uit. Het is heerlijk even bij hem te zijn en wat te praten. Hij straalt zoveel innerlijke vrede en rust uit.

George
Als er iemand is die ‘redenen tot klagen’ heeft, dan is het George. Op 26 jarig leeftijd kreeg hij een zak maïs op zijn rug en heeft hij een dwarslaesie opgelopen. Hij wilde geld verdienen voor zijn studie en had een droom om rechter te worden. Nu ligt hij dag in dag uit al 7 jaar lang op een waterbed. Alle keren dat ik bij hem geweest ben, heb ik geen klacht gehoord maar ontving ik van hem een big smile. Hij is dankbaar voor alles terwijl hij, behalve zijn overrompelende smile, niets terug kan doen. Elke avond komt een van zijn broers voor hem koken; deze broer blijft dan slapen, wast hem ’s morgens, voordat hij naar het werk gaat.

Vrijwilligers
Veel vrijwilligers werken al heel lang bij dr. David. Ze verdienen er vrijwel niets mee. Velen van hen hebben in hun leven heftige mentale klappen opgelopen. We hebben hen gevraagd of ze ooit aan betaald werk dachten. ‘Nee’ antwoordde iedereen. Waarom niet? ‘Ik krijg zoveel hier dat niet in geld is uit te drukken’. ‘Wat krijg je dan?’ Na lang twijfelen antwoordden enkelen: ‘werkelijke aandacht, ik mag zijn wie ik ben en word daarin gerespecteerd, respect in al mijn gebrokenheid’.

Voedselprogramma
Vanaf 1989 zorgen dr. David en zijn mensen dagelijks voor ongeveer 120 maaltijden voor de ‘mad people of Tamale’. Dagelijks rijdt de auto van het voedselprogramma door de stad om bij ‘die boom’, ‘in die rioolbuis’ of bij ‘dat afdakje’ een maaltijd (en water) af te geven aan de mens die daar leeft. Bij de gevangenis worden 23 maaltijden afgeleverd voor die gevangenen die geen familie hebben die dagelijks een maaltijd kan brengen bij ‘hun’ gevangene. (Je moet weten dat in ziekenhuizen, gevangenissen etc. in Ghana geen keukens zijn zoals in Nederland waar men maaltijden van krijgt. Er zijn wel vrouwen die dagelijks eten koken en verkopen maar als gevangene kun je daar ook niet naar toe. De bewakers kopen zeker geen eten voor hen.)

Kerst
De viering van het kerstfeest in de Shekhinah kliniek is een hoogtepunt voor alle kreupelen, blinden, psychiatrische patiënten en zwervers in Tamale. De hele week voorafgaand aan het kerstfeest heb ik meegeholpen in de voorbereiding voor de ontvangst van 3000-3500 gasten. Iedere gast ontving een zakje popcorn, koekjes en snoepjes, een flesje drinken, een warme maaltijd met een lekker stuk vlees en 1 of 2 kledingstukken. Op het moment dat jullie op eerste kerstdag in de kerk waren, was ik met twee collega’s in de gevangenis om aan de 281 mannelijke, 5 vrouwelijke gevangenen en 25 bewakers een maaltijd uit te delen!! Je kunt je vast voorstellen dat een gevangenis in Ghana er nogal anders uitziet dan in Nederland. Ik zal het niet snel vergeten.

Jasper en Mary
In april 2011 zijn Jasper en Mary Maas door de Protestantse Kerk Nederland uitgezonden naar het Lay Trainingscentrum van de Presbyterian Church of Ghana in Tamale. Jasper is in Nederland ondermeer verbonden aan de Bethelkerk in Zwijndrecht. Het was een goede gelegenheid om Jasper en Mary te zien en spreken. Jasper werkt op het trainingscentrum om lekenpredikers met cursussen bij te scholen. Jasper organiseert dit mee en geeft les. Daarnaast is hij verbonden aan een aantal kerken in het Tamale Rural District. Op zondag gaat hij regelmatig voor. Ik ben een paar keer met hem mee geweest om een dergelijke dienst mee te maken. Het was heel bijzonder om oude bekenden weer te zien. Juist in de tijd rond kerst zijn de diensten extra feestelijk.

Mary werkt als verpleegkundige in het Central Hospital op de eerste hulp. Het is een pittige baan, mede in verband met de vele ongelukken die in het verkeer plaatsvinden. Daarnaast is Mary actief in een kleine stichting die zich inzet voor preventie en voorlichting op het gebied van hepatitis B (leverinfectie). Dit is besmettelijk en kan chronisch worden. Mary zet zich er vooral voor in dat het medisch personeel en hun families zich laten vaccineren. Mensen met hepatitis B krijgen in het ziekenhuis medicijnen maar geen voorlichting. Dat probeert Mary ook op te pakken.

Sinds een klein half jaar woont Samantha bij Jasper en Mary in huis. Samantha is een meisje van 3 jaar. De moeder is manisch depressief en heeft nog een kind van een jaar. De moeder van Samantha kon niet voor beide kinderen zorgen. Samantha is destijds met ondervoeding en ontwikkelingsachterstand bij hen komen wonen. Het is geweldig te zien hoe het meisje zich nu ontwikkelt. Inmiddels heeft Mary dr. David ook leren kennen. Dankzij hem is haar meer duidelijk geworden over de psychisch problemen van Samantha’s moeder. Het gebrek aan kennis op het gebied van psychiatrie is in Ghana nog steeds groot.

Tenslotte
Er valt nog zoveel meer te vertellen over 20 dagen Ghana…
De reis van Accra naar Tamale (14 uren in de bus)…
De reis naar Nkankanchina het lepradorp, de ontmoeting met de leprozen daar en hun families…
Ontmoetingen met nog zoveel meer oude bekenden, zoals Joke in Yendi, al heel lang werkzaam bij Wycliffe…

De ontmoeting met Suzanne noem ik nog apart. Zij is de vrouw van Joshua die destijds bij ons werkte, maar die in 2004 overleed. Ze heeft samen met haar kinderen (en nieuwe echtgenoot) geen gemakkelijk leven. Maar wat een blijdschap over en weer om elkaar te zien. Het is een ontmoeting die mij diep heeft geraakt; ze straalt zoveel vertrouwen en kracht uit. Ik voel me sterk met haar en haar kinderen verbonden. Lieve mensen, deze weken hebben mij goed gedaan. Ik ben opnieuw geraakt door de manier waarop mensen samen mens kunnen zijn: in alle gebrokenheid, maar wel met liefde en respect, zonder dat die ander anders moet zijn/worden. Hartelijke groet, Afke

Categories: Archief